BARKOD NEDİR?
Barkod, kodlanabilir bilgilerin, bilgisayar ve benzeri cihazlar tarafından okunabilecek basit simgelerdir. Daha teknik olarak anlatmak gerekirse, farklı kalınlıklardan oluşan yanyana dizilmiş siyah çizgiler topluluğudur.Barkod günümüzde neredeyse bir çok yerde rastlayabileceğimiz bir simge durumunda. Dergiler, sigara, biskuit, ciklet, bilgisayar ve daha bir çok ürünün üzerinde barkodu görmek mümkün. Barkod aslında, bilgisayar ve buna benzer cihazların kodlamayı okumasını kolaylaştırmak için yapılmıştır. Bilgisayara barkod bilgisini aktarmak için barkod okuyucular kullanılmaktadır. Bu barkod okuyucular barkod çizgilerini tarayarak, kodlama sistemini çözümler ve kodu bilgisayara aktarır. Ilk barkod patenti 1949 yılında alınmış olmasına rağmen, bilgisayar sistemlerinin yaygınlaşamamasından, aktif olarak 1980 yılından sonra yoğun kullanımı başlamıştır. İlk standart barkod 1968'de oluşturulmuş. Yaygın olarak kullanılan EAN kod standartı ise ancak 1976 oluşturulmuş. EAN standartı bugün bir ürün üzerinde sıklıkla görebilece?imiz bir barkod türünün oluşmasını sağlamıştır.Barkod bir çok standarta sahiptir. Bu standartlar barkodun basımı ve okunması için uluslararası kurullarca saptanmaktadır. EAN, Avrupa ve ülkemizde kullanılan en yaygın standarttır. EAN kodu içinde ülke kodu, firma kodu gibi kodlamalar bulunmaktadır. EAN kodu Türkiye'de Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) bünyesinde bulunan Mal Numaralama Merkezi tarafından verilmektedir. EAN, tek barkod standartı değildir. EAN daha çok perakende satılan ürünlere standart barkodlama getirmek amacı ile oluşturulmuştur. Bu sayede numaralama işlemi bir merkez kontrolünde gerçekleştirilerek, ürün barkodlarının farklılaşması sağlanabilmektedir.Code 128, Code 39, UPC gibi bir çok barkod standartı bulunmaktadır. Bu standartların özelliklerini Barkod Standartları bölümünde bulabilirsiniz. Barkodlar sadece düz çizgilerden oluşmamaktadır. 2D diye adlandırılan iki boyutlu barkodlarda söz konusudur. Bu kodlama sistemi sayesinde yüzlerce karakterlik bilgi bir barkoda sığdırılabilmektedir. Örnek 2D barkodu aşağıda verilmiştir. 2D barkodlarında bir çok standartı bulunmaktadır. 2D Barkod ile bir personelin tüm kimlik bilgilerini, klinik uygulamalarda hastaya ait tüm bilgileri, üretimde ürünün geçtiği aşamaları tutabilirsiniz.
BAŞLICA BARKOD STANDARTLARI
EAN (Europen Article Number) Daha çok perakende satılan ürünlere standart barkodlama yapabilmek amacıyla oluşmuştur.
EAN, Avrupada ve Türkiye'de yaygın olarak kullanılan bir barkod standardıdır. İçerisinde ülke kodu, firma kodu gibi bilgiler vardır.
EAN kodlama bilgileri, Türkiye'de, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Milli Mal Numaralandırma Merkezi tarafından verilmektedir. Ürün numaralandırma Merkezinden alınan her bir EAN kodu ile 0..99999 arasındaki kodlama ile 10.000 ürünü kodlayabilirsiniz. 10.000 den fazla ise ayrı bir EAN numarası alabilirsiniz. EAN standartları genelde mağazalar, marketler, satış noktası olan firmalar kullanır.
EAN kendi içinde çeşitli standartları vardır, EAN 8, EAN 13 gibi.
EAN 8: Ürünlere özel verilen koddur. 8 haneli sayısal bilgilerden oluşur.
EAN 13: İlk üç hane ülke kodu, sonraki dört hanesi firma kodu, sonraki beş hanesi ürün kodu ve son karakter (check digit) kontrol karakteri olmak üzere 13 haneden oluşur. (999 9999 99999 9)
UPC (Universal Product Code): Satışa sunular ürünlerin standart kodlanması için kullanılır.
EAN, UPC standartının bir ürünüdür.UPC, İlk beş hane firma kodu, sonraki beş karakter ise ürün kodunu belirtmek üzere on sayısal hanedir. UPCA ve UPCE en çok kullanılan standartlarıdır.
Code 128: Bu barkod kodlama yönteminde, ürün kodu dışında ağırlık, tarih, ölçüm sonuçları, lokasyon, raf bilgileri de tutulur. Üç alt bileşeni vardır. Bu bileşenler çeşitli karakter setini içerir. 128 karakter kullanılabilir.
Code 39: Alfasayısal kodlamaya sahiptir. 26 büyük harf, 10 rakam ve 7 özel karakter kodlanabilir. Uzunluk olarak fazla ama okuyucular tarafından okunması kolaydır.
Code 39 (Extended): Code 39 ile aynı yapıdadır ama 128 karakterlik bir ASCII tablosu vardır. Interleaved 2-of-5 Sayısal
karakter kodlaması vardır. Kodlamada çift sayılar kullanılmalıdır. Yani 6,10,12 haneli, çift sayı olan kodlama uzunluğu kullanılabilir.
Codebar: Codebar daha çok kütüphane, tıbbi endüstride kullanılan bir barkod kodlama standardıdır. Sayısal karakterleri, kontrol karakterlerini ve başlangıç/bitiş (start/stop) karakterlerini içerir. Bu standartta; aynı zamanda USD 4, NW-7 veya 2-of-7 code olarak da adlandırılır.
BARKODLARIN İŞLEVİ VE BARKODLAMA
Barkod üzerindeki çubukların kalınlığı yada inceliği çubukların arasındaki darlık ve genişliklerin bir anlamı vardır. Barkod okuyucuları, çubuklar arası mesafeyi ölçüp bu bilgileri makine koduna çevirirler daha sonra da herhangi bir cihaza (bilgisayara, birleşik cihaza) aktarırlar. Barkod kullanımının amacı: Satış, depolama ve üretim gibi işlemlerde hataları en aza indirmek ve işlem hızını arttırmaktır. Üœzerine barkod basılacak ürün eğer standart ise, matbaada basılrken üzerinde basılabilir. Eğer ürünün ambalajı yoksa, ürün etiketlenmesi sonradan barkod yazıcılar vasıtasıyla dökülüp yapılabilir. Barkod etiketleri kendinden yapışkanlı (sticker), karton, metal vs.malzemeler üzerine basılabilir. Etiketin baskı yöntemleri ise termal baskı, termal transfer baskıdır.
1. Lazer Yazıcıda; Lazer yazıcının servis ve yedek parça sorunu olmadığından rahatlıkla barkod basılabilir.
2. Barkod Yazıcıda; Direk Termal ve Termal Transfer olmak üzere iki çeşit baskı tekniği vardır.
a) Direk Termal Baskı: Bu yöntemde baskı işlemi kağıdı ısıtarak yapılır. Bu yöntemde ısıya dayanıklı bir kağıt faks makinelerinde olduğu gibi ısıtılarak yakılır. Bu ısının etkisiyle kağıt siyah renge dönüşür ve böylece baskı işlemi yapılmış olur. Ancak bu yöntemle yapılan baskılarda çevresel faktörler önemli rol oynar. Bu baskı yöntemi kısa sürelidir. Çünkü güneşten, ısıdan, yoğun ışıktan etkilenirler ve bozulmaya uğrayabilirler. Fakat kısa süreli kullanımlar için idealdir.
- Ribon masrafı yoktur, yakarak basar.
- Termal etiket kullanılır. (Termal etiketler vellum etikete göre pahalıdır).
- Etiket ömrü kısadır. Kısa sürede tüketilecek etiketler için uygundur.
- Yazıcının fiyatı direk termal yazıcıya göre daha ekonomiktir.
b) Termal Transfer Baskı: Bu yöntemle yapılan baskılar daha uzun sürelidir. Bu yöntemde ribon denilen şeritler kullanılır. Direk termal baskıda ısıtılan kağıdın yerini burada ribon alır. Ribon ısıtılarak kağıt üzerine yapıştırılır. Daha sağlıklı ve dayanıklı bir yöntemdir. Güneş, ısı ve yoğun ışıktan doğrudan etkilenmez. Uzun ömürlüdür.
- Ribon masrafı vardır
- Velium etikete veya plastik, dokuma gibi değişik etiketlere baskı yapabilir.
- Etiket ömrü çok uzundur.
- Yazıcı fiyatı direk termal barkod yazıcıya göre pahalıdır.
BARKOD OKUYUCULAR:
Barkod okuyucular klavye veya seri port ile bağlantı ile haberleşebilen ve bilgisayara kablo ile bağlanan çeşitleri mevcuttur. Barkodun içine yazılan bilginin büyüklüğüne göre barkodun ebadı da büyür. Barkod okuyucular bilgileri alıp cihazlara ya da bilgisayara aktarır. Barkod okuyucular, basit CCD, Long Range (uzak mesafe okuyucusu) ve lazer okuyucusu olarak üç farklı çeşitte bulunur. Bunların dışında perakende sistemde kullanılan sabit veya çok yönlü olanları da vardır.
Basit CCD okuyucular:
Okuyucunun barkoda çok yaklaştırılması veya dokundurulması suretiyle okuma yaparlar. Okuyucu genişliğinden büyük olan veya uzak mesafedeki barkodları okuyamaz. Okuyucu bir kırmızı ışık kümesi çıkartıp, bunun sayesinde ışık kümesini barkodun üzerine tutar ve mesafesi de uygunsa okur. Siyah ve beyaz yansıması ile aralarındaki mesafeyi alır, makina diline çevirir. CCD de barkodlar belirli mesafeden okumak zorundadırlar. Okunacak yüzeyin buruşuk, parlak olması bile okumayı etkiler.
Long Range (uzak mesafe) okuyucular:
Basit okuyuculara göre daha uzak mesafeden okuma yaparlar. 10-20 cm arasında yapabilir. Bu okuyucularda, barkod genişliği, barkod okuyucu yüksekliğinden fazla olabilir.
Lazer okuyucular:
Bu okuyucular da yine diğerleri gibi siyah ve beyaz arasındaki ışık farkını anlayarak okurlar. Lazer ışığı, barkoda tutulursa siyahın ve yanındaki beyazın yansıması çevrilip barkod okunur, makine diline 1 ve 0'lı rakamlara çevrilir. Lazerde daha yoğun bir ışık çıktığından daha uzak mesafeden barkod okutulabilir. Bu okuyucuların okuyabileceği mesafe 30 cm ila 10 metre arasıdır.
Barkod okuyucu seçerken nelere dikkat etmek gerekir:
Barkod okuyucunu kullanacağınız yere göre karar verilmeli.
Endüstriyel ortamdaki okuyucuların suya ve toza dayanıklı olması lazım.
Seçilen okuyucunun markası ve modeli yeni teknolojiyi mi takip ediyor, içinde kullanılan
parçaların garanti süresi ne kadar, kullanıcıları hangi firmalar, yedek parçası var mı?
Bu konularda araştırma yapılmalı. Barkod okuyucunun şekli de önemli,tabanca, (hands-free) eli kullanmadan kullanılabilen okuyucular da mevcuttur.
